Đèn UV (tia cực tím) được sử dụng rộng rãi trong việc diệt tảo và diệt khuẩn trong các hệ thống bể cá và hồ nước. Đối với bể cá và hồ nuôi cá ngoài trời đòi hỏi cao về chất lượng nước và tính thẩm mỹ như hồ koi hoặc bể cá nhà hàng, thì việc sử dụng đèn UV gần như là bắt buộc. Đối với các bể chơi cá trong nhà đèn UV cũng vô cùng quan trọng, nhất là với bể thuỷ sinh hoặc bể nuôi cá rồng, với tần suất đánh đèn chiếu sáng thời gian dài.
Trong bài viết này, Thái Hoà Aquarium sẽ giai thích thêm về cơ chế diệt tảo, diệt khuẩn của đèn UV và những ứng dụng, lưu ý khi sử dụng loại đèn này trong lĩnh vực cá cảnh và chăn nuôi thuỷ hải sản.
Cơ chế hoạt động của đèn UV có thể được giải thích như sau:
1. Cơ chế diệt tảo của đèn UV
- Phá hủy DNA: Tia UV, đặc biệt là tia UV-C với bước sóng 200-280 nm, có khả năng phá hủy DNA của các tế bào tảo. Khi tảo tiếp xúc với tia UV, DNA của chúng bị tổn thương, ngăn chặn khả năng sinh sản và phân chia của tế bào tảo.
- Ngăn chặn quang hợp: Tia UV cũng có thể làm hỏng các cơ quan bên trong tế bào tảo, đặc biệt là các cấu trúc liên quan đến quá trình quang hợp, làm giảm khả năng phát triển và tồn tại của tảo.
2. Cơ chế diệt khuẩn của đèn UV
- Phá hủy DNA và RNA: Tia UV-C cũng phá hủy DNA và RNA của vi khuẩn, virus, và các vi sinh vật khác. Khi DNA/RNA bị phá hủy, vi khuẩn không thể sinh sản hoặc sửa chữa tế bào bị tổn thương, dẫn đến cái chết của chúng.
- Phá vỡ màng tế bào: Tia UV có thể làm tổn thương màng tế bào của vi khuẩn, dẫn đến rò rỉ tế bào chất và làm mất chức năng của tế bào.
Ứng dụng của đèn UV trong hệ thống bể cá và hồ nước
- Ngăn ngừa sự phát triển của tảo: Bằng cách tiêu diệt tảo trong giai đoạn phân bào, đèn UV giúp ngăn ngừa sự bùng phát của tảo, giữ cho nước trong bể cá và hồ nước sạch và trong.
- Diệt khuẩn và kiểm soát bệnh: Đèn UV tiêu diệt các vi khuẩn, virus, và ký sinh trùng có hại trong nước, giúp kiểm soát các bệnh lý trong bể cá và hồ nước, bảo vệ sức khỏe của cá và các sinh vật khác.
- Duy trì chất lượng nước: Sử dụng đèn UV giúp duy trì chất lượng nước, giảm mùi hôi và màu nước không mong muốn, tạo môi trường sống lành mạnh cho cá và các sinh vật thủy sinh.
Lưu ý khi sử dụng đèn UV
- Thời gian tiếp xúc: Hiệu quả diệt khuẩn và diệt tảo phụ thuộc vào thời gian nước tiếp xúc với tia UV. Hệ thống cần được thiết kế sao cho nước chảy qua đèn UV đủ chậm và thể tích được chiếu sáng trong 1 đơn vị thời gian là lớn nhất có thể, để đảm bảo hiệu quả.
- Bảo trì định kỳ: Đèn UV cần được bảo trì và thay thế định kỳ để đảm bảo hiệu quả. Bóng đèn UV có thể mất hiệu quả sau một thời gian sử dụng do giảm cường độ phát tia UV.
- An toàn: Tia UV có thể gây hại cho con người và các sinh vật khác nếu tiếp xúc trực tiếp. Cần đảm bảo rằng đèn UV được lắp đặt an toàn và tránh tiếp xúc trực tiếp với tia UV. Đối với hồ ngoài trời, đèn UV thường được lắp đặt trong ngăn lọc kín, đối với bể thuỷ sinh, đèn UV cũng được tích hợp trong lọc thùng, còn đối với bể kính lọc tràn trên hay lọc tràn dưới, đèn uv chuyên dụng có phần chắn sáng để giúp ánh sáng không thoát ra về phía người dùng và phía chứa vật liệu lọc.
Như vậy, đèn UV là một công cụ hiệu quả trong việc kiểm soát tảo và vi khuẩn trong các hệ thống bể cá và hồ nước, giúp duy trì môi trường sống sạch sẽ và an toàn cho các sinh vật thủy sinh.
