Cách cho cá Koi ăn

Dịch từ bài viết của Ray Jordan
Dựa trên các cuộc hội thảo và nói chuyện với ông Futoshi Maruyama
Tôi đã có cơ hội gặp gỡ ông Futoshi Maruyama – thế hệ thứ 2 sở hữu và điều hành Maruyama Koi Farms đặt tại Isawa, Yamanashi, Japan trong một vài lần đi nghỉ mát tại Nhật Bản. Futoshi- san là người lai tạo ra Grand Champion koi tại cuộc thi All Japan Show năm 2005. Chúng tôi lấy làm may mắn khi vài năm trước Futoshi – san đã tới thăm câu lạc bộ Koi của chúng tôi ở San Antonio, Texas với người bạn tốt Megumi Yoshida – một dealer người Tokyo và nói tiếng anh rất chuẩn.
Futoshi – san đã đem đến cho chúng tôi một cuộc hội thảo tuyệt vời để làm thế nào một con Female Koi có thể ăn và phát triển để có hình dáng và màu sắc tốt nhất. Ông ta nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cho ăn theo mùa và theo nhiệt độ. Ông ta nhấn mạnh rằng sự trao đổi chất và phát triển của Koi là hiệu quả nhất với nhiệt độ từ 68F đến 78F (20 đến 25,5 độ C). Đây là khoảng nhiệt độ lý tưởng cho Koi sử dụng lượng thức ăn tốt nhất cho sự phát triển. Đây cũng là nhiệt độ lý tưởng cho bộ lọc vi sinh của chúng ta có thể làm việc hiệu quả nhất với mức oxy hoà tan cao hơn so với nhiệt độ ấm.
Futoshi – san nói về lợi ích của việc cho Koi Females trưởng thành nhịn ăn khi nhiệt độ hạ xuống 50 – 55 F (10 – 13 độ C). tại mức nhiệt thấp, hệ tiêu hoá của Koi  làm việc rất không hiệu quả chỉ một phần nhỏ hoặc không có chút dinh dưỡng nào được hệ tiêu hoá hấp thụ từ việc cho ăn. Cùng với đó là hệ vi sinh cũng trở nên không hiệu quả trong việc chuyển hoá amonia thành chất nitrate ít độc hơn. Bởi vì các loại thức ăn đóng bao sẵn chúng ta cho Koi ăn bao gồm một hỗn hợp được làm giàu như Protein, Carbonhydrates, và chất béo sẽ làm cho cá  Koi ăn quá nhiều khiến chúng bị béo. Cho cá Females trưởng thành nhịn ăn tối thiểu từ 6 đến 8 tuần trong giai đoạn lạnh nhất của mùa đông sẽ giúp loại bỏ nguy cơ béo bụng không mong muốn, điều mà có thể dẫn tới các vấn đề về nội tạng của Koi. Một điều quan trọng nữa cho Koi cái là chúng có thể xả trứng tự nhiên bằng phương pháp đẻ hoặc chúng có thể tái hấp thụ trứng khi được cho nhịn ăn. Bởi vì phần lớn những người chơi Koi không muốn mạo hiểm để cho Koi đẻ, nên cho Koi nhịn ăn trở thành sự lựa chọn tốt nhất cho sức khoẻ của Koi cái và trông chúng không như một bọc trứng.
Futoshi – san cũng nói rằng, việc chăm sóc và cho Koi ăn ở những vùng nhiệt đới – nơi mà nhiệt độ phần lớn giữ ở mức trên 85F (30 độ C) và rất ít khi có mức nhiệt thấp. Ở mức nhiệt cao hơn 85F, hệ tiêu hoá của Koi trở nên kém hiệu quả, cùng với đó thì lợi ích của vi sinh trong bộ lọc của chúng ta cũng sẽ kém hiệu quả trong việc xử lý chất thải của Koi. Thêm nữa là ở nhiệt độ cao, lượng oxy hoà tan trong nước sẽ giảm. Tất cả những điều trên dẫn đến chất lượng nước nghèo nàn và tỉ lệ cao các vi sinh có hại trong nước sẽ gây nên bệnh dịch. Điều qan trọng là giảm lượng cho ăn khi nhiệt độ cao và tăng dần khi nhiệt độ giảm thấp hơn 80F (27 độ C). Khi nhiệt độ đạt tới 90F (32 độ C) cho ăn cực ít hoặc không cho Koi ăn.
Đây là một ví dụ mà Futoshi – san đề xuất khi cho Koi Females trưởng thành ăn ở những nơi nhiệt đới nóng. Khi nhiệt độ mùa đông thấp nhất thì không cho Koi ăn gì từ 6 tới 8 tuần khi nhiệt độ khoảng 58 F (15 độ C) hoặc thấp hơn. Nếu nhiệt độ nước không rơi xuống thấp hơn 15 độ C thì bạn chỉ cho Koi nhịn ăn từ 3 – 4 tuần thôi. Khi nhiệt độ ấm lên dần sau mùa đông, cho Koi ăn với lượng thức ăn cực ít mỗi ngày. Sau 1 vài tuần thì tăng dần lượng ăn từ 0,25% tới 0,50% của trọng lượng cơ thể Koi trong hồ của bạn. Cho ăn quá nhiều ở mức nhiệt thấp hoặc cao đều dẫn đến nhiều nguy cơ bệnh dịch cho Koi. Cùng với đó là ở mức nhiệt cao hơn hoặc thấp hơn, hệ thống lọc làm viejc kém hiệu quả, dẫn đến việc xử lý chất thả của Koi cũng thấp hơn, khiến chất lượng nước xấu đi. Vì thế khi bạn bắt đầu cho Koi ăn vào mùa xuân khi nhiệt độ bắt đầu ấm lên thì làm ơn cho ăn ít thôi, một con Koi đói là một con Koi khoẻ mạnh.
Tại nhiệt độ 62F (17 độ C) bạn có thể bắt đầu cho Koi ăn khoảng 1% trọng lượng cơ thể. Lý tưởng nhất là chia thức ăn đó thành 2-4 lần 1 ngày khi nhiệt độ trên 62 F. Cho ăn nhiều lần cho phép một khoảng thời gian để Koi có thể tiêu hoá thức ăn và hạn chế lượng chất thải quá lớn mà Koi thải ra trong 1 lần mà bộ lọc của bạn khó có thể xử lý. Khi nhiệt độ tăng lên ở mức lý tưởng (68F – 78F hay 20-25 độ C), số lượng cho ăn có thể tăng lên 2% tổng trọng lượng. Máy cho ăn tự động có thể rất hữu dụng nếu bạn không thể cho ăn thường xuyên trong ngày, tuy nhiên bạn nên cho Koi ăn bằng tay ít nhất 1 lần trong ngày để đảm bảo rằng chúng vẫn ăn năng động và quan sát biểu hiện của chúng nếu chúng có vấn đề. Nếu chúng ăn một cách không tích cực thì hãy dừng cho ăn 1 hoặc 2 ngày và cho ăn lại bằng 1 nửa lượng thức ăn trước đó. Koi có thể được cho ăn từ khi mặt trời mọc đến vài giờ sau khi mặt trời lặn. Không được cho Koi ăn vào ban đêm vì chúng cần được nghỉ ngơi và rong rêu trong hồ cũng sẽ tieu thụ oxy khi trời tối.
Một khi nhiệt độ nước tăng cao hơn mức nhiệt lý tưởng đó thì lượng thức ăn nên cắt giảm xuống còn 1% trọng lượng khi nhiệt độ vượt quá hoặc giữ mức 85F (30 độ C). Nếu nhiệt độ nước tăng lên 90F (32 độ C) thì nên giảm xuống ăn 1 lần mỗi 2 -3 ngày và chỉ 0,25 đến 0,5% trọng lượng cơ thể. Một số cách để ngăn không cho nhiệt độ nước vượt quá 30 độ C như cung cấp bóng dâm cho hồ và bể lọc, thay nước thường xuyên hơn và lắp thêm hệ thống làm mát như kiểu vòi xịt để giúp làm mát nước, tăng cường thêm máy thổi khí và một số người chơi Koi còn sử dụng hệ thống phun hơi ẩm phun sương toàn bộ hồ koi để giúp giảm nhiệt độ nước hồ.
Sau khi nhiệt độ mùa hè bắt đầu giảm bạn có thể bắt đầu cho ăn tăng lên và thường xuyên hơn. Lượng thức ăn cao nhất có thể khi nhiệt độ đã giảm tới mức lý tưởng với lượng cho ăn 3-4% trọng lượng cơ thể. Tuy nhiên hãy nhớ rằng bạn không bao giờ được cho ăn quá lượng mà bộ lọc của bạn có thể xử lý và luôn giữ cho chất lượng nước hoàn hảo. Lượng thức ăn cao nhất này có thể là lượng thức ăn có mức protein cao khoảng 42 – 48%. Thời gian còn lại trong năm thì cho ăn với mức protein 35-40%.
Tiếp tục giảm lượng thức ăn khi nhiệt độ giảm xuống dưới mức lý tưởng. Giảm dần tới số lượng cực nhỏ cho đến khi bạn tiến tới giai đoạn cho nhịn ăn của mùa đông, lúc mà bạn bắt đầu một mùa cho ăn mới và quá trình lại được lặp lại.
Một vài nhận xét về thức ăn tăng màu. Thức ăn tăng màu thường chứa tảo Spirulina – loại có hàm lượng protein cao. Hãy nhớ rằng thức ăn tăng màu chỉ có thể tăng được sắc tố đỏ. Tuy nhiên có một sự cân bằng tinh tế giữa tăng màu đỏ ở Koi với thức ăn tăng màu và làm hỏng màu trắng bởi nó làm vàng da cá hoặc da cá bị nhờ đi. Futoshi- san có khuyến khích rằng nên trộn khoảng 1/3 lượng thức ăn tăng màu với lượng thức ăn thông thường trong giai đoạn ăn trong nhiệt độ lý tưởng. Tuy nhiên nếu bạn nhận thấy màu trắng của cá bắt đầu bị ảnh hưởng thì bạn nên giảm lượng thức ăn tăng màu ở mức thấp hơn. Nhìn chung thì không nên cho ăn thức ăn tăng màu hơn 2 tháng liên tiếp. Cũng nên dừng cho ăn tăng màu ít nhất 2 tháng trước khi đem Koi đi dự Koi Show để chắc rằng da nó sẽ trắng và tốt nhất để thi đấu.
Tóm tắt
Phần lớn người chơi Koi cho Koi của họ ăn quá nhiều thức ăn. Rõ ràng rằng không nên cho ăn vượt quá khả năng xử lý của bộ lọc và điều này sẽ làm xấu chất lượng nước. Nếu Koi của bạn có vẻ như trở nên ăn kém tích cực hơn thì nên dừng cho ăn trong vài ngày và thay một lượng lớn nước trong hồ sau đó cho ăn bằng một nửa lượng mà bạn đã cho ăn trước đó. một con Koi đói là một con Koi khoẻ mạnh.
Futoshi – san nhấn mạnh rằng có rất nhiều vấn đề tối quan trọng để nhớ khi cho Koi ăn và phát triển nó trong hồ của bạn.

1. Kết quả tốt nhất là hồ Koi nên chứa những con cá cùng kích cỡ. Hoặc là nuôi toàn bộ Koi nhỏ (nhỏ hơn 35cm), hoặc là toàn bộ Koi trung bình (38-60 cm), hoặc Koi lớn trên 60cm cùng nhau trong một hồ. Kết hợp nhiều kích cỡ cá sẽ làm giảm tiềm năng phát triển của những con cá Koi lớn hơn. Những con Koi nhỏ hơn sẽ ăn tích cực hơn, tiêu hoá quá nhiều thức ưn và trở nên béo phì trong khi những con Koi lớn hơn thì ăn ít hơn và chậm lớn.
2. Chất lượng nước và mức độ thổi khí cao nhất có thể là điều quan trọng nhất. Bạn không được cho Koi ăn nhiều hơn lượng mà bộ lọc của bạn có thể xử lý để giữ cho chất lượng nước luôn tốt.
3. Ánh sáng tự nhiên vô cùng quan trọng. Nếu bạn che chắn hồ nên chú ý rằng nếu bộ lọc của bạn có quá nhiều ánh nắng thì khả năng phát triển màu của Koi, đặc biệt là chất lượng màu đậm và sáng sẽ bị hạn chế.
4. Cho Koi ăn thức ăn tươi chất lượng cao. Vitamins trong thức ăn sẽ mất đi lợi ích trong vài tuần. Lưu trữ thức ăn nơi kín gió, mát và khô.
5. Không bao giờ được cho ăn thức ăn tăng màu thường xuyên. Thức ăn tăng màu có thể làm hư hại đến các lớp màu dưới vảy và làm da cá mất đi độ sáng bóng, điều này sẽ làm bạn bối rối khi đánh giá về chất lượng nước có làm cá bị ảnh hưởng hay không.
6. Cho ăn quá ít luôn tốt hơn là cho ăn quá nhiều. Phần lớn những người chơi Koi đều cho ăn quá nhiều và cho ăn sai cách theo mùa và theo loại thức ăn.
7. Koi là loại cá bốn mùa. Để phát triển hình dáng body tốt nhất thì điều quan trọng là Koi 2 năm tuổi và già hơn phải nhịn ăn 4 – 8 tuần mỗi mùa đông. Nên giữ nhiệt độ khoảng 55F (13 độ C) trong khoảng thời gian này và cho phép Koi được nghỉ ngơi để phát triển màu đậm hơn, sáng hơn. Koi càng lớn thì thời gian nhịn ăn càng phải lâu, 8 tuần cho size trung bình và size nhỏ thì tầm 4 tuần.
8. Cho ăn thức ăn chất lượng cao vào Protein thấp quanh năm. Protein thấp vào khoảng 30% tới 34%. Hãy thử các loại thức ăn chất lượng cao có nhãn hiệu khác nhau. Một vài loại thì tốt hơn các loại khác. Futoshi – san nói rằng nhãn hiệu thì không quan trọng nhưng tôi cho rằng thức ăn của Nhật là tốt nhất. Hãy nhìn làn da trắng sáng cũng như đỏ đậm, bạn sẽ muốn phát triển cả 2 sáng, sạch và đậm.
9. Cho ăn thức ăn chất lượng cao, protein cao trong thời gian ngắn chỉ 4 tới 8 tuần sau khi nhiệt độ nước bắt đầu hạ xuống (đầu mùa thu). Đây là lúc bạn nên cho ăn thức ăn có hàm lượng protein cao. Protein hàm lượng cao từ 36% tới 44% protein. Ngừng cho ăn thức ăn cao đạm ngay khi nhiệt độ nước thấp hơn 74-75F (23 độ C). Tăng cường thổi khí và lọc tối đa khi cho thức ăn hàm lượng protein cao. Quan sát chất lượng nước cẩn thận khi cho ăn thức ăn cao đạm. Chuyển sang loại thức ăn đạm thấp hoặc giảm lượng cho ăn khi thấy chất lượng nước xấu đi. Nhiều người chơi Koi có bộ lọc không thể xử lý được protein hàm lượng cao.
10. Ước chừng tổng lượng Koi trong hồ và cho ăn với lượng được đề xuất hàng ngày theo mùa và theo nhiệt độ nước khoảng 2 – 2,5h, để Koi khoảng 2-2,5h trong nước ấm và 4-8 tiếng trong nước lạnh để tiêu hoá thức ăn trước khi cho ăn tiếp. Vì thế trong mức nhiệt 20-26 độ C, cho ăn khoảng 5-8 lần một ngày với tổng lượng cần thiết đã được tính toán trước. Khi nước lạnh hơn thì cho ăn 1 – 3 lần 1 ngày.
11. Nếu bạn muốn tiếp tục cho ăn sau khi trời tối thì chỉ nên cho ăn 1 lần và 1 lần nữa trước khi mặt trời mọc, Koi cần nghỉ ngơi vào ban đêm.
12. Quan sát cẩn thận mọi dấu hiệu của phân Koi nổi lên mặt nước. Nếu bạn thấy phân nổi tức là bạn đã cho ăn quá nhiều hoặc quá thường xuyên hoặc là cả hai. Giảm lượng cho ăn hoặc chuyển sang loại thức ăn tốt hơn.
13. Quan sát điều kiện nước cẩn thận. Nếu có váng nổi ở mặt nước vào buổi sáng thì có nghĩa là hệ lọc của bạn chưa xử lý tốt được lượng thức ăn hiện tại, bạn cần giảm lượng thức ăn hoặc tăng cường thêm lọc, tăng cường sục khí và thử loại thức ăn ít đạm hơn. Thỉnh thoảng bạn nên tắt hút mặt vào ban đêm để đánh giá lượng váng nổi vào buổi sáng.

Futoshi- san kết luận và nhấn mạnh 3 điều cần thiết để phát triển Koi với chất lượng Grand Champion là:

1. Chất lượng nước tốt nhất có thể.
2. Cho ăn và chăm sóc tốt.
3. Koi với nguồn Gen tốt nhất để có thể phát triển lớn và phát triển đậm màu, da sáng và đẹp.